تحلیل همدیدی توفان حاره ای گونو و تاثیر آن بر جنوب شرق ایران (پارت دوم)

اداره کــل هواشناســی هرمزگــان نیــز ســرعت توفــا ن در بنــدرعباس را بــین 60 تــا 200 کیلــومتر در ســاعت متغیــر ارزیابی و آن را قوي ترین تندباد در سواحل خلیج فـارس در طــــی 30 ســـــال اخیـــــر اعــــلام کـــــرد (وبگـــــاه hamshahrionline ). مــسیر حرکــت ایــن توفــان از بــدو شکل گیري تا اضمحلال در شکل 4 نشان داده شده است.جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره چرخند حاره ای تحلیل همدیدی توفان حاره ای گونو و تاثیر آن بر جنوب شرق ایران با مطالعات ژئوفیزیک در آسیا ژئوفیزیک تماس بگیرید.

تحلیل همدیدی توفان حاره ای گونو و تاثیر آن بر جنوب شرق ایران

رطوبت در تراز 700 هکتوپاسکال

بررسی نقشه هاي رطوبت در تراز 700 هکتوپاسکال نشان می دهد که رطوبت نیمه جنوب دریاي عرب در روز چهارم بر اثر فعالیت توفان به بیش از 85 درصد رسیده است و این نشان دهنده تزریق رطوبت فراوان از روي آب هاي گرم منطقه به درون سامانه و بیانگر فرا رفـت مثبــت رطوبــت در ایــن منطقــه اســت .

روز هفــتم

در روز هفــتم کــه شدیدترین رو ز بارش در جنوب شرق ایران گزارش شـده است، یاخته اي بـا 85 درصـد رطوبـت و بـا امتـداد جنـوب شرق-شمال غرب کاملا روي دریاي عمان گسترده شـد و ساحل جنوب شرقی ایران را تحت پوشش خـود قـرار داد.شکل 9 نشان دهنده مقدار رطوبت شـهر هایی اسـت کـه در معرض این توفان قرار گرفته اند.

ورود توفان به جنوب شرق

در روز ششم ژوئن 2007( 16 خرداد 1386) با ورود توفان به جنوب شرق ایران، چرخند حاره ای رطوبت در ایستگاه چابهار 100  درصد گزارش شد که بیشترین رطوبت نسبت به شهرهاي دیگر در معرض توفان بود. ایستگاه هاي کنارك و بندرعباس نیز در این روز به ترتیب داراي 97 و 96 درصد رطوبت نسبی بوده اند.

چرخند حاره ای در روز هفتم ژوئن (17 خرداد) که روز اوج توفان در ایران بود، رطوبت نسبی در ایستگاه جاسک و کنارك 100 و 93 درصد گزارش شد.

توفان جنوب استان کرمان در آسیا ژئوفیزیک

روز هشتم ژوئن (18 خرداد) توفان جنوب استان کرمان را تحت تاثیر قرار داد به طوري که مقدار رطوبت نسبی در ایستگاه هاي کهنوج و بافت 96 و 91 درصد گزارش شد و با خروج از جنوب شرق ایران شهر هاي سراوان و خاش داراي بیشینه رطوبت شدند که رطوبت شان به ترتیب 95 و91 درصد گزارش شد. مقدار رطوبت در این سه روز نشان دهنده حاکمیت توفان در این مناطق است.

بارش در روزهاي وقوع توفان در آسیا ژئوفیزیک

در بخش هاي گوناگونی از چرخندهاي حاره اي، بـا توجـه به شدت همرفت، بـارش بـه وقـوع مـی پیونـدد کـه دیـواره چشم معمولا شـدیدترین مقـادیر بـارش را بـه همـراه دارد . همچنین منطقه نوار مـارپیچی پـس از ورود بـه خـشکی بـه تناوب باعث بارش می شود.

شکل 10 نقشه هاي هـم بـارش روزهاي چهارم و هفـتم ژوئـن مربـو ط بـه وقـوع توفـان را نشان می دهد که مقدار بـارش برحـسب سـانتی متـر بـر روز (day/cm )است. نواحی بارش بـا توجـه بـه مـسیر حرکـت توفان به سمت جنوب شرق ایران کشیده شده است . بارش در شـرق کـشور عمـان در اواخـر روز چهـارم آغـاز شـده است. در روز هفتم نیز با وارد شدن هسته توفان بـه جنـوب شرق ایران، بارش ها در استان هـاي سیـستان و بلوچـستان و هرمزگان بیشتر شده است.

ایستگاه های کنارک و چابهار

در روز ششم ژوئن (16 خرداد) در ایستگاه هاي کنارك و چابهار به ترتیب مقدار بارنـدگی 90 و 78 میلی متر گزارش شده است که داراي بیشترین مقـدار بارندگی در این روز بوده اند.

بیشترین مقدار بارندگی

روز هفتم ژوئن (17 خـرداد ) بیشترین مقدار بارندگی در ایستگاه نیک شهر 120 میلیمتر ودر ایستگاه هاي جاسک و کنارك با مقدارهاي 90 و 71 میلیمتر ثبـت شـد .

آخرین روز فعالیت توفان گونو در آسیا ژئوفیزیک

در روز هـشتم ژوئـن (18 خـرداد ) کـه آخرین روز فعالیت توفان گونو است ایـستگاه جاسـک بـا مقدار 59 میلیمتر، مطالعات ژئوفیزیک بیشترین مقدار بارش را دریافـت کـرده است. در این روز در جنوب استان کرمان در ایستگاه هـاي بافت و کهنوج به ترتیب 4/0 و 9/8 میلی متر بارش بـه ثبـت رسـید .

تقریبـاً بـا خـروج توفـان از سـمت شـرق ایـران، در ایستگاه هاي زاهدان و خاش نیز به ترتیـب مقـدارهاي 3/30 و 19 میلـــیمتـــر بـــارش گـــزارش شـــده اســـت .

فرارفت دما در تراز850 هکتوپاسکال

بررسی فرارفت دما مربوط به روزهایی است که توفان وارد جنوب شرق ایران شده است. چرخند در روز چهارم روي دریاي عرب قرار گرفته است (شکل 12 )، تداوم ریزش هواي سرد از راه زبانه واچرخند اروپایی به پشت چرخند، باعث تقویت آن شده است.

وضعیت جریان های نصف النهاری در آسیا ژئوفیزیک

توفان در روز هفتم نسبت به روز قبل ضعیف تر شده ولی وضعیت جریانهای نصف النهاری شدیدتر است. آسیا ژئوفیزیک در این روز زبانه هاي دو چرخند روي دریاي عمان و مدیترانه با هم ادغام شده اند و با ادغام این دو، زبانه واچرخند شمال افریقا به سمت غرب عقب نشینی کرده و فرارفت هواي سرد روی شرق دریاي سرخ کشیده شده است.

به این ترتیب به سبب قطع فرارفت هواي سرد به پشت چرخند و انتقال آن به خشکی، توفان رفته رفته تضعیف می شود.

تغییرات دما

شکل 13 تغییرات دما را در روز هاي فعالیت توفـان در جنوب شـرق ایـران نـشان مـی دهـد . همـان طـور کـه د یـده مــی شــود تغییــرات دمــا در ایــن ایــستگاه هــا نــشان دهنــده حاکمیت توفان در این مناطق است.

بررسی میدان باد چرخند حاره ای

شکل 14 شکل گیري و حرکت جریان هاي باد را از منطقه حاره به سمت شمال نشان می دهد. جریان هاي روز چهارم کاملاً جهت شمال غربی به خود گرفته و وارد دریاي عمان شده اند. این جریان ها سواحل کشور عمان را تحت تاثیر قرار داده و در روز هفتم وارد جنوب شرق ایران شده اند.

الگوي کلی نشان می دهد که جریان هاي باد به سمت شرق و به طرف کشور پاکستان حرکت می کنند و بیشینه باد در کشور عمان و جنوب شرق ایران دیده می شود. جهت حرکت این جریان از روي آب به سمت خشکی به خوبی مناطق بیشینه رطوبت نسبی در این نواحی را توجیه می کند.

چینش قائم باد

چینش قائم باد بین ترازهاي 200 و 850 هکتوپاسکال در شکل 15 براي روزهاي چهارم و ششم نشان داده شده است. در روز چهارم تندي باد تراز 850 هکتوپاسکال در محل فعالیت توفان به میزان 35 تا 40 متر برثانیه بیشتر از تندي باد تراز 200 هکتوپاسکال در همان مکان است که این از ویژگی هاي چرخند موردنظر است.

فرارفت تاوایی نسبی در تراز 850 و 500 هکتوپاسکال

همانطور که در شکل 16 ملاحظه می شود، در روز چهارم ژوئن توفان داراي یک منحنی بسته است که پربند آن با 5800  ژئوپتانسیل متر روي جنوب دریاي عرب بسته شده است. فرارفت تاوایی نسبی مثبت با مقدار 10×10 ^-5 بر ثانیه در جلوي محور ناوه باعث تقویت گردش چرخندي و عمیق شدن ناوه است و مجموعه این شرایط از شدت توفان حکایت می کند.

شدت توفان

در اواخر روز چهارم شدت توفان به بیشترین مقدار خود رسیده و وارد رده پنج در مقیاس سفیر- سیمپسون شده است. زبانه واچرخند شمال افریقا نیز وارد جنوب ایران شده است. در روز هفتم چرخند با همان فرارفت تاوایی نسبی روز قبل، تقریبا وارد شرق ایران شده است.

موقعیت مراکز بیشینه تاوای

موقعیت مراکز بیشینه تاوایی نسبی در تراز 850 هکتوپاسکال در طی روزهاي اول تا نهم ژوئن 2007 در شکل 17 داده شده است. در این شکل دایره هاي سیاه مربوط به ساعت Z 00 و روشن مربوط به ساعت Z 12 و اعداد داخل دایره ها بیانگر روز است.

مقادیر تاوایی در مطالعات ژئوفیزیک

مقادیر تاوایی نسبی نیز در نمودار پایین شکل نشان داده شده است. این توفان از نوع هسته گرم است و بیشینه قدرت آن بایستی در لایه پایین جو قرار داشته باشد. بررسی این شکل و مقایسه آن با شکل 16 به وضوح این مسئله را نشان می دهد.

در ساعت Z 00 روز چهارم بیشینه تاوایی چرخندي روي دریاي عرب و در روز نهم با مقدار کمینه روي پاکستان دیده می شود.

نتیجه گیری درمطالعات ژئوفیزیک

توفان گونو چرخند حاره اي قوي و ویرانگري بـود کـه در روز 27 مه 2007 با به وجود آمدن جریان هـاي همرفتـی در ناحیه وسیعی از جنوب شرق دریاي عرب شکل گرفـت و در روز 31 مه به یک آشفتگی حاره اي تبدیل شد.

بررسی نقشه های سطح زمین

بررسی نقشه های سطح زمین مطالعات ژئوفیزیک مربوط به روزهاي اول تا هشتم ژوئن 2007 نـشان داد کـه در روزهـاي اول و دوم ژوئـن مـسیر حرکت این وافشار حاره اي به سمت شبه قاره هندبوده ولی در روز ســوم ژوئــن بــا تقویــت پرفــشار واقــع در جنــوب شبه قاره هند و پیشروي رو به شـمال آن سـبب تغییـر مـسیر توفـان و حرکـت آن بـه سـمت شـمال غـرب و محـدوده جنوبی دریاي عمان شده است .

نیمـه شــمالی

در روز چهارم ژوئن نیمـه شــمالی ایــران تــا اســتان هــاي مرکــزي تحــت تــاثیر زبانــه واچرخند قوي اسکاندیناوي واقـع بـود، کـه باعـث ریـزش هواي سرد قطبی روي ایران می شد. در این روز زبانه هسته کم فشار با 998 هکتوپاسکال از روي کشور عمان تـا نیمـه جنوبی ایران کشیده شد .

تضعیف زبانه پرفشار اسکاندیناوی

در روز ششم ژوئن هسته توفان بـا تضعیف زبانه پرفشار اسکاندیناوی جهت جنـوبی – شـمالی به خود گرفت و در نیمه جنوبی ایران مـستقر شـد .

در روز هفتم واچرخند اروپایی نسبت مطالعات ژئوفیزیک به روز قبل ضـعیف تـر شـد، هسته توفان هم جهت جنوب شرقی-شمال غربـی بـه خـود گرفت و با تندي نـصف النهـاري هـشت متـر بـر ثانیـه وارد جنـوب شـرق ایـران شـد و در بخـش هرمزگـان شـرایطی فراهم آمد که هـواي مرطـوب غیراشـباع در قـسمت پـایین جو و هواي خشک د ر ترازهاي بالاي آن قرار داشته باشد.

سامانه ضمن پیشروی روی خـشکی

در این حالت سامانه ضمن پیشروي روي خـشکی بـه مـانع پستی و بلندي وسیع یعنی زاگرس جنوبی برخـورد کـرد و مجبور به صعود از آن شـد . در اثـر ایـن فـرازش در بخـش بــالایی لایــه، آهنــگ کــاهش دمــا بــا ارتفــاع بــه صــورت بـی در روي خـشک بـوده اسـت.

بخـش پـایین لایـه مــادامی توفان حاره ای

امـا در بخـش پـایین لایـه مــادامی مطالعات ژئوفیزیک کــه هــوا بــه تــراز میعــان نرســیده بــود بــا آهنــگ بی در روي خشک سرد شده ولی سـرمایش هـوا بـه محـض عبور از این تراز به صورت بـی دررو اشـباع شـد و ایـن امـر سبب شد که درنهایت توفان گونو ، آهنگ کاهش دمای واقعی در کل ضخامت لایه فرازش یابنـده افـزایش یابـد .

کاهش دمـا بـا ارتفـاع بـزرگ تـر

از آنجا کـه ایـن آهنگ جدید کاهش دمـا بـا ارتفـاع بـزرگ تـر از آهنـگ کاهش دما به صورت بی درروي اشباع است، در نتیجه لایه هـوا بـه حالـت ناپایـداري همرفتـی یـا پتانـسیلی در آمـد و شرایط براي تشکیل ابر کومهای بارا و وقوع توفـان تنـد ري مساعد شد.

شرایطی که در روزهاي هفتم به بعد، بـارش را در برخــی از شــهرهاي اســتان هــاي هرمزگــان، سیــستان و بلوچستان و کرمان به دنبال داشت.

گزارش هـای همدیـدی

گزارش هـای همدیـدی این ایستگاه ها تشکیل ابر کومه اي بارا و بـارش رگبـاري را تأییـد مـی کنـد. درنهایـت ایـن سـامانه بـا گذشـتن از روي نـاهمواري هـاي منـاطق هرمزگـان، سیـستان و بلوچـستان و کرمان از شدتش کاسته و سپس محو شد.

برهم کنش چند سامانه

به طورکلی برهم کنش چند سامانه یعنی پرفشار واقع در جنوب شبه قاره هنـد و پیـشروي رو بـه شـمال زبانـه آن در غرب هند، زبانه واچرخند اسـکاندیناوي و موقعیـت مرکـز کمارتفاع در ترازهاي زِ برین و مرکـز تـاوایی نـسبی مثبـت شرایطی را فراهم می سازد تا طی روزهای شـشم تـا هـشتم ژوئن 2007 قوي ترین توفـان، سـیل عظیمـی را در بخـش جنوب شرق ایران پدید آورد در مطالعات ژئوفیزیک  .

شـدت توفـان روی سواحل دریای عمان

بیشترین شـدت توفـان روی سواحل دریاي عمان، به خصوص روي کنـارك و چابهـار بوده است . بررسی مسیر ورود توفان گونو به جنوب شـرق ایران نشان داد که در روز ششم در دریـاي عمـان و خلـیج فــارس مــستقر شــده ولــی ســاعت 00 روز هفــتم روي خشکی هاي جنوب ایران نشسته است.

بررسی شاخص ناپداري K ایستگاه بندر عباس توفان حاره ای نیز حاکی از فعالیت توفان تندي شدید در منطقه و بارشهاي شدید است که مقادیر بارش ایستگاههای مورد بررسی نیز آن را تأیبد میکند.

چرخند حاره ای

در واقع این چرخند حاره ای در روز هفتم به طور کامل روي خشکی ایران نشسته و چون منبع رطوبتی آن از بین رفته، در واقع تبدیل به پیچند شده است.

یعنی دیگر چرخند حاره ای نیست که این بارش هاي سیل آسا را ایجاد کرده است.

بارشی در جاسک در توفان گونو

بارشی که در جاسک در روز هشتم نیز رخ داده مربوط به جناح جنوبی این پیچند است که روی خلیج فارس مستقر است و با کسب رطوبت از سطح دریا و انتقال آن از راه جریان هاي توفان حاره ای جنوب شرقی به شرق استان هرمزگان بر ناپایداري همرفتی منطقه افزوده شده است.

جاسک بارش رگباری توفان حاره ای

در جاسک بارش رگباری از پنجم تا نهم ژوئن ادامه داشت که منجر به جاري شدن سیلاب شد و این شهرستان، منطقه بحران زده این توفان نامیده شد.

ولی توفان هرچه به داخل این استان وارد شده از رطوبت و شدت بارشش کاسته شده است.

آمار سازمان هواشناسی

طبق آمار سازمان هواشناسی، میزان بارندگی سالانه کنارك 50 میلیمتر است اما در مدت دو روز ششم و هفتم 150میلیمتر باران در این شهرستان بارید و منجر به جاري شدن سیل در آن ناحیه شد.

سـازمان هواشناسـی ایـران در مطالعات ژئوفیزیک آسیا ژئوفیزیک

سـازمان هواشناسـی ایـران پدیـده هـاي حاصـل از ایـن توفان را مواج بودن دریا تا ارتفاع 8/5 متـر، آسـمان ابـري همراه با بارش شـدید و بـاران و رعـد و بـرق اعـلام کـرد .

یبشترین بارش هایی که در روزهاي وقـوع توفـان در ایـران ثبت شد مربوط به کنارك و جاسک بود که در روز ششم ژوئن به ترتیب 90 و 78 میلیمتر بارش دریافت کردند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با آسیا ژئوفیزیک و ژئوتکنیکی تماس بگیرید.

اینستاگرام آسیا ژئوفیزیک