زمین‌ صفحه‌ ای

در سال ۱۹۱۵ آلفرد وگنر دانشمند آلمانی اظهار داشت که قاره‌ها در جای خود کاملا ثابت نیستند و به طور دائم در سطح زمین نسبت به  یکدیگر جابجا می‌شوند. این نظریه تحت عنوان نظریه زمین ساخت ورقه ای در جهان شناخته می‌شود. این دانشمند که شاید بتوان او را پایه‌گذار دانش مهم تکتونیک به مفهوم جدیدش دانست، علت های متعددی را در تأیید نظریه خود ارائه داد که در رأس آنها می‌توان از شباهت باور نکردنی حاشیه آمریکای جنوبی و آفریقا را نام برد. در ادامه به مبحث زمین‌ ساخت صفحه‌ ای می پردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع خدمات مانند: مطالعات ژئوفیزیک، اکتشاف آب ، مطالعات GPR ، مطالعات لرزه نگاری، آزمایش دانهول ،مطالعات ژئوالکتریک ، سونداژ ، مطالعات الکترومغناطیس , مطالعات ژئوتکنيک ، آزمایشات درون چاهی ،‌ آزمایش مگنتومتری با شرکت آسیا ژئوفیزیک و ژئوتکنیکی تماس بگیرید.

زمین‌ ساخت صفحه‌ ای

مفاهیم اصلی و مهم نظریه زمین ساخت ورقی را به نحو زیر را می‌توان خلاصه کرد:

1) بخش‌های خارجی زمین از تعداد بسیاری ورقه (صفحه) مجزا و جدا درست شده است که به ندرت در درون  آنها زمین لرزه‌ای اتفاق می‌افتد. حاشیه این ورقه‌ها با لزره‌خیزی بسیار زیاد مشخص می‌شوند.
2) ورقه‌ها نیز با توجه به موقعیت های جغرافیایی کنونی آنها نامگذاری شده است. به طور کلی سطح زمین از تعداد شش ورقه اصلی و بزرگتر به نام های آفریقا، اورازیا (اروپا – آسیا)، هند، اقیانوس آرام، جنوبگان و آمریکا و تعداد کثیری ورقه کوچک تر تشکیل شده است.
3) هر ورقه به طور متوسط حدود 150 کیلومتر ضخامت دارد و متشکل از پوسته ها و گوشته فوقانی، یعنی سنگ کره می باشد.
4) در زیر ورقه‌ها لایه‌ای متشکل از سنگ های نرم و شکل پذیر به نام سست‌کره قرار دارند. کاهش سرعت در حرکت امواج لرزه‌ای در سست‌کره وسیله مناسبی جهت تعیین انواع موقعیت آن است.
5) ورقه‌های سنگ کره در یک جا ثابت نیستند و نسبت به یکدیگر حرکت می‌کنند. از این رو حاشیه ورقه‌ها مناطق فعالیتهای شدید زمین ساختی، آذرین و دگرگونی می باشد.
6) حرکت ورقه‌ها نسبت به هم در برخی از مناطق حالت دور شونده دارد مثل خط مرکزی در اقیانوس اطلس و مرکز دریای سرخ. به این نوع صفحات واگرا می‌گویند. در برخی دیگر از مناطق صفحات به یکدیگر نزدیک می‌شوند و پس از برخورد، یکی به زیر دیگری کاملا فرو می‌رود. این فرآیند را فرورانش می‌گویند. مثل فرورانش صفحه عربستان به زیر ایران مرکزی در امتداد زاگرس. که نام این محل‌ها را مرزهای همگرا می‌نامند. در مواردی دیگر نیز گاه صفحات بدون تأثیری بر روی هم از کنار یکدیگر کامل عبور میکنند. به این مرزها نیز حاشیه خنثی نیز می‌گویند.

7) اکثر کوه‌های جهان در حاشیه‌های واگرا یا همگرا نیز ایجاد شده‌اند. کوه‌های ناشی از مرزهای همگرا مثل رشته‌کوه هیمالیا، البرز، زاگرس و آلپ. رشته‌کوه‌های ناشی از مرزهای واگرا نیز مثل رشته‌کوه‌های میان اقیانوسی در اقیانوس اطلس. نظریه اصلی و مهم در زمینه دلیل حرکت صفحات اینگونه است که زمین را مثل ظرف آب گرمی که در حال سرد شدن است، در نظر می‌گیرند. در این ظرف جریان همرفتی نیز ایجاد می‌شود. در این حالت آب از وسط ظرف ها بالا آمده و در سطح پراکنده می‌شود و پس از خنک و سرد شدن از کناره‌ها به پایین می‌روند. احتمال می‌رود که در زمین نیز چنین جریانی البته در مقیاس های بسیار عظیم وجود داشته باشد که از گوشته در زیر پشته‌های اقیانوسی بالا آمده و در زیر حاشیه‌های همگرا نیز پایین می‌رود.

صفحات پوسته زمین نسبت به یکدیگر حرکات متفاوتی را از خود بروز می‌دهند و بیشتر زلزله‌ها و آتشفشانها بر روی مرز صفحات پوسته زمین قرار دارند. با شناخت حرکات پوسته زمین و اثرات ناشی از آن نه فقط درک بیشتری از مکانیزم زلزله و آتشفشان‌ها به دست می‌آید، بلکه بیش از 75% ذخایر فلزی در دنیا که در کنار مرزهای گوناگون صفحات کره زمین نیز قرار گرفته‌اند، با افزایش دانش بشر نسبت به این پدیده زمینی (زمین ساخت ورقه‌ای) کمک بزرگی در اکتشاف منابع معدنی نیز می‌کند. به عنوان مثال معدن مس سرچشمه در امتداد زون فرورانش صفحه کوچک عربستان به زیر صفحه ایران مرکزی ایجاد شده می باشد .

زمين شناسان در دهه های ۱۹۶۰، به اين نتيجه رسيدندکه لايه صلب خارجي زمين(پوسته و لايه صلب خارجي گوشته) قطعه يکپارچه اي نيست و به۱۲ قطعه بزرگ شکسته  و تقسیم شده که به آنها ورقه گفته مي شود. خطوط قرمزي که در نقشه جهان است، به ما نشان مي دهد که:

۱- مرزهاي همگرا- مرزي که در امتداد آن دو ورقه، با هم کامل برخورد مي کنند و کوه ها يا پهنه فرورانش را در زمین ايجاد مي کنند.

۲-  مرزهاي واگرا- مرزي که در امتداد آن ورقه ها در جهت مخالف یکدیگر حرکت مي کنند مثل پشته ميان اقيانوسي.

۳-  مرزهاي انتقالي- دو ورقه در امتداد هم مي لغزند و حرکت میکنند(بعضي معتقدند که گسل ميناب در ايران، از اين نمونه است و ورقه لوت را بهپهنه فرورانش عمان متصل مي کند اما هيچ شاهدي براثبات اين مدعا وجود ندارد گسل نهبندان و گسل نايبند از انواع گسل هاي امتداد لغز در ايران هستند.

خدمات شرکت ژئوفیزیک مانند: مطالعات ژئوفیزیک ، اکتشاف آب ، مطالعات GPR ، مطالعات لرزه نگاری، آزمایش دانهول ،مطالعات ژئوالکتریک ، سونداژ ، مطالعات الکترومغناطیس ، مطالعات ژئوتکنيک ، آزمایشات درون چاهی ، مطالعات الکترومغناطیس آزمایش مگنتومتری

جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع خدمات مانند: مطالعات ژئوفیزیک ، اکتشاف آب ، مطالعات GPR ، مطالعات لرزه نگاری ، آزمایش دانهول ،مطالعات ژئوالکتریک ، سونداژ ، مطالعات الکترومغناطیس، آزمایش مگنتومتری با شرکت آسیا ژئوفیزیک و ژئوتکنیکی تماس بگیرید.

اینستاگرام آسیا ژئوفیزیک

مطالعات الکترومغناطیس – مطالعات ژئوالکتریک – مطالعات لرزه نگاری – مطالعات GPR ، سونداژ – مطالعات ژئوتکنيک – آزمایشات درون چاهی – مطالعات ژئوالکتریک – مطالعات GPR – اکتشاف آب – مطالعات ژئوتکنيک – مطالعات ژئوالکتریک – مطالعات GPR – مطالعات الکترومغناطیس – مطالعات ژئوفیزیک – مطالعات GPR – مطالعات ژئوالکتریک – مطالعات الکترومغناطیس -مطالعات ژئوتکنيک – مطالعات ژئوتکنيک- مطالعات ژئوتکنيک – مطالعات ژئوفیزیک- اکتشاف آب آزمایش مگنتومتری – آزمایش دانهول – آزمایشات درون چاهی – میدان گرانشی – آزمایش دانهول – زمین‌ ساخت صفحه‌ ای