فیزیک زمین یا ژئوفیزیک چیست؟

معنای واژه ژئوفیزیک در حقیقت فیزیک زمین می باشد که در واقع خود آن زیر دسته ای از علوم زمین می باشد که به مطالعه درباره خاصیت های فیزیکی زمین و محیط اطراف آن می پردازد.

این علوم را می توان به دو دسته ژئوفیزیک محض و ژئوفیزیک کاربردی تقسیم نمود.

در ژئوفیزیک محض اغلب به بررسی های لرزه شناسی پرداخته می شود.

ژئوفیزیک کاربردی هم با بهره از شیوه های اندازه گیری کمیت های فیزیکی زمین به بررسی خاصیت فیزیکی زمین و محیط مورد کاوش می پردازد.

این بررسی ها به ما برای کشف هدف ها و سازه های زیر سطح زمین هم کمک می کنند.

ژئوفیزیک کاربردی به تنهایی شامل شیوه های اندازه گیری گوناگونی است.

البته ترفند های اکتشافی دائم در حال وسیع شدن و پیشرفت هستند و لیست این شیوه ها می تواند عظیم تر و طولانی تر شود.

در سی سال گذشته لوازم های اندازه گیری ژئوفیزیکی به علاوه بر پیشرفت های سخت افزاری، با ترکیب ترفند های نرم افزاری قادر شدند جدا از  پوشش عرصه های سنتی مثل اکتشاف معدن و نفت در عرصه های دیگری مانند تاسیس های شهری و ساختمانی و باستان شناسی و نظامی هم دارای استفاده های بیشتری شوند.

مخلوط ترفند های سخت افزاری و نرم افزاری نوین توانسته است مزیت های زیادی برای افراد این لوازم ها به وجود آورد.

برای مثال: بیشتر شدن درک بهتر در رابطه با محیط مورد جستجو، بیشتر شدن سرعت محاسبه ها و حجم اطلاعات موثر، کم شدن اشتباهات و بیشتر شدن قابلیت اعتماد به محاسبه های اجرا شده، راحت تر کردن تحلیل های پیچیده برای اپراتورهای گوناگون بخشی از این مزیت ها هستند.

یکی از پرسش های مهمی که در ژئوفیزیک کاربردی جواب آن را می توانیم پیدا کنیم این است که کدام یک از شیوه های بالا برای پروژه عملیاتی مد نظر ما مساعد است.

ما باید این مسئله را بدانیم که هر کدام از شیوه های ژئوفیزیکی دارای مزیت ها و محدودیت هایی است.

با توجه به هدف پایانی یک پروژه و محدودیت بودجه ای امکان دارد یک یا حتی چند شیوه ژئوفیزیکی برای پیدا کردن بررسی های مطلوب مورد احتیاج باشد، در این راه مشاوره با یک کارشناس یا متخصص فیزیک زمین به شما کمک زیادی خواهد کرد.

این روز ها لوازم های ژئوفیزیکی بخش وسیعی از کاربران را پوشش دهی میکنند که می تواند از دولت ها و نیروهای نظامی گرفته تا شرکت های پیمانکار ساختمانی و تاسیسی را مشمول باشد.

به صورت کلی اطلاعات مرتبط به ترکیبات، ساختارها و سازه های زیر سطح زمین و مکان های اطراف آن برای یک کشور خیلی مهم می باشد و عموما سازمان های مهمی در هر کشور در این عرصه مسئول جمع کردن بررسی و همینطور بسط و گسترده کردن علوم مربوطه با این مسئله هستند.

در کشور ما هم چند سازمان و موسسه خیلی معتبر وجود دارند که به شکل تخصصی در این حیطه کار می کنند که از نمونه های آن می توان به موسسه ژئوفیزیک کشور اشاره نمود.

در کشف ژئوفیزیک اغلب به دنبال یک ناهنجاری یا انحراف از مشخصه های یکدست زمین شناسی هستیم.

بیشتر بخوانید: اکتشاف معدن مس

ناهنجاری به نسبت مشخصه های یکدست زمین شناسی عبارتند:

• تغییر یکدفعه ای در جنس ماده ها
• تماس با یک گسل
• تماس با منطقه خرد شده
• تماس با لایه‌های آبدار

لرزه نگاری در فیزیک زمین

مهم ترین قسمت از فعالیت های فیزیک زمین را فعالیت لرزه نگاری شکل می‌دهد.

به صورت کلی موج های لرزه‌ای از محل شکل گیری به شکل کروی نشر می‌شوند.

این موج ها با سرعتی که بستگی به خاصیت های الاستیکی ماده ها دارد از درون آن عبور می‌کنند.

موج های لرزه‌ای در محل تغییر جنس ماده ها، منعکس یا منکسر شده و بعد از برگشت به سطح زمین به واسطه تجهیزات مخصوص ثبت می‌شوند.

این موج ها که شبیه به موج های زمین لرزه اما به دفعات ضعیف تر از آن هستند، دارای چند گونه هستند:

• موج های نخستین یا فشاری (P) گونه ای امواج داخلی هستند که در راستای نشر موج ارتعاش می‌کنند.
• موج های برشی یا عرضی (S) گونه ای امواج داخلی هستند که در آنها راستای ارتعاش ذرات، عمود بر سمت نشر موج است.
• موج های رایلی موج هایی هستند که فقط در نزدیکی سطح زمین منشا گرفته و دامنه نوسان آن با عمق سریعا کم میشود.

بیشتر بخوانید: تکنیک های ژئوفیزیک

بیشتر بخوانید: مطالعات ژئوتکنیک

شیوه لرزه‌ ای انکساری در فیزیک زمین

از این شیوه برای معین سازی عمق لایه‌ها و مکان گسل ها و غارها و هم اندازه گیری سرعت موج ها در لایه‌های گوناگون استفاده می‌شود که می‌تواند نشان از جنس ماده ها و سطح ایستایی باشد.

شیوه ها لرزه نگاری انکساری را می‌توان به شکل زیر انجام داد:

• تک کاناله و با ژئوفون منفرد
• با شاخه ای از ژئوفون ها

در شیوه تک کاناله یک ژئوفون در فواصلی کوتاه از دستگاه در زمین قرار داده می‌شود.

حالا با یک صفحه فلزی که در حدود سه متری دستگاه قرار گرفته با چکش ضربه وارد می‌شود.

موقع ایجاد ضربه به واسطه سیمی که از چکش به دستگاه متصل شده اندازه گیری می‌شود.

یکی از تکنیک های لرزه ای انکساری، شیوه دانهول می باشد.

شیوه الکتریکی در فیزیک زمین

تغییر خاصیت های الکتریکی سنگ ها پایه تکنیک های متنوع کشف الکتریکی و الکترومغناطیسی است.

در یک تکنیک که پتانسیل خود­­زا اسم دارد و در کشف معدنی کاربرد دارد، اختلاف پتانسیل طبیعی میان دو نقطه از زمین اندازه گیری می‌شود.

مدام  اندازه گیری اختلاف های پتانسیل در راستای یک نیمرخ و ترسیم تغییر های آن ناهنجاری هایی را که اغلب در بالای توده‌های معدنی تشکیل می‌شود، پدیدار خواهد کرد.

تکنیک پتانسیل خودزا استفاده چندانی در کشف مهندسی ندارد.

تکنیک دیگر، تکنیک مقاومت مخصوص نام دارد.

این تکنیک بر این مبنا پایدار است که ماده ها در زیر زمین قابلیت هدایت گوناگون نسبت به جریان های الکتریکی دارند.

توانایی هدایت الکتریکی در ماده ای مانند رس های مرطوب و لای‌ ها بالا بوده و در ماده های مانند ماسه ‌ها و شن های خشک و سنگ های مستحکم کم است.

بیشتر بخوانید: انواع روش های ژئوفیزیک كاربردی

خدمات شرکت ژئوفیزیک مانند: مطالعات ژئوفیزیک، اکتشاف آب، مطالعات GPR، مطالعات لرزه نگاری، آزمایش دانهول، مطالعات ژئوالکتریک، سونداژ، مطالعات الکترومغناطیس، مطالعات ژئوتکنيک، آزمایشات درون چاهی، مطالعات الکترومغناطیس – آزمایش مگنتومتری

جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع خدمات مانند: مطالعات ژئوفیزیک ، اکتشاف آب ، مطالعات GPR ، مطالعات لرزه نگاری ، آزمایش دانهول ،مطالعات ژئوالکتریک ، سونداژ ، مطالعات الکترومغناطیس، آزمایش مگنتومتری با شرکت آسیا ژئوفیزیک و ژئوتکنیکی تماس بگیرید.

اینستاگرام آسیا ژئوفیزیک

شماره تماس: 09123533974