ما در این مطلب به مبحث لرزه نگاشت میپردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع خدمات مانند: مطالعات ژئوفیزیک، اکتشاف آب، مطالعات GPR ، مطالعات لرزه نگاری، آزمایش دانهول، مطالعات ژئوالکتریک، سونداژ، مطالعات الکترومغناطیس , مطالعات ژئوتکنيک، آزمایشات درون چاهی،‌ آزمایش مگنتومتری با شرکت آسیا ژئوفیزیک و ژئوتکنیکی تماس بگیرید.

لرزه نگاشت چیست؟

اوراق حاوي نتیجه های ثبت شده دامنه حرکات زمين لرزه نگاشت نام دارد. لرزه نگاشت ها به طور معمول صفحه های سياه و دود زایی هستند که با حرکت سوزن به طور خطوط سفيدي به روي آنها ثبت شده است.

اندازه بزرگی يک زمين لرزه را مي‌توان از روي بزرگترين دامنه ثبت شده در لرزه نگاشت مشخص کرد.

فاصله میان مرکز زمين لرزه و لرزه نگار با توجه به زمان ورود موج های P و S و L معلوم مي‌شود و در مقايسه نتیجه های بدست آمده از چند ايستگاه محل نشات گرفتن موج ها مشخص مي‌شود.

لرزه نگارها حساس تر از آن هستند که بتوانند اطلاعاتي که مستقيما قابل استفاده در طراحي زلزله است، بدست دهند.

در نهایت زمين لرزه‌ ها با شدتی که نزديک يک لرزه نگار عادي اتفاق می افتد سبب خارج شدن قلم ثبات از مقياس و حتي آسیب به خود دستگاه مي‌شود.

 از سویی دیگر براي حذف اثر های محلي خاک ها يا ساخت سنگي تضعيف شده، اغلب لرزه نگارها در سنگ بستر قرار داده مي‌شوند. از این جهت نتیجه های ثبت شده نمي‌تواند اطلاعاتي درباره اينگونه مصالح به ما بدهند.

بیشتر بخوانید: دانهول

شتاب نگار (شتاب سنج)

نوعي از لرزه نگار ها که براي مشخص کردن حرکات شديد زمين کاربرد دارند، شتاب نگار يا شتاب سنج نام دارند. هدف استفاده از شتاب نگار حزکت های با شدت، دست یافتن به روش پاسخ زمين در ناحيه‌اي است که طراحي ديناميکي سازه‌ ها مورد نظر است.

شتاب نگار ها به صورت یکنواخت کار نمي‌کنند، به شکلی طراحي شده‌اند که بعد از اینکه تحت تاثير يک حرکت افقي کوچک قرار گرفتند شروع به کار کنند.

محل قرار گیری بیشتر شتاب نگارها، سطح زمين (نه الزاماسنگ بستر) است. از این سو مشخص کردن رابطه میان داده‌ هاي مرتبط به محل هاي گوناگون مشکل است، مگر اینکه شرايط سطحي در هر مکان شناخته شده باشد.

شتاب نگاشت ها، شتاب های زمين را ثبت مي‌کنند. در کشور ما شتاب نگار هايي در سد ها و سازه‌ های پر اهميت ديگری هم نصب شده است.

اين شتاب نگار ها معمولا توسط مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن ، وزارت مسکن و شهرسازي نصب مي‌شوند.

سازمان انرژي اتمي ايران و چند موسسه ديگر شتاب نگار هايي را هم در برخی نقطه های مورد نظر نصب کرده‌اند.

تحت پوشش قرار دادن يک ناحيه به شکل کامل نیاز به نصب شبکه‌ اي از شتاب نگارها در نقطه ها با شرايط زمين شناسي گوناگون است. اين دستگاه ها بیشتر تا شعاع 50 کيلومتري مرکز يک زمين لرزه حساسيت خود را محفوظ مي‌کنند.

بیشتر بخوانید: سیستم طبقه بندی خاک

لرزه نما چیست؟

امروزه به علاوه لرزه نگار و شتاب نگار، دستگاه هايي به نام لرزه نما هم مورد استفاده قرار مي‌گيرد. لرزه نماها براي درست کردن تاثير هاي حرکت زمين روي سازه و بر اساس جابجايي در يک تایم مشخص و نه انداه های مولفه‌هاي حرکت زمين، طراحي شده‌اند. لرزه نماها دستگاه هايي به دفعات ارزانتر از شتاب نگار مي‌باشند.

کالب زني دستگاه لرزه نگاري

سيگنال هاي لرزه اي که در يک ايستگاه لرزه نگاري اثبات مي شوند با حرکت واقعي زمين متفاوت هستند.

لرزه نگار ها مستثنا بر لرزه نگار هاي فيدبکي که جواب دامنه و فاز تخت دارند، مثل يک فيلتر کار مي کنند و محتویات سيگنال هاي لرزها را تغيير مي دهند.

به همين دلیل، معمولا ثابت ميرايي سيستم، نزديک ميرايي بحراني و مساوی با 0.7 انتخاب مي شود تا اين تغییر ها حداقل باشد. پیش از تفسير سيگنال هاي ثبت شده بايد تاثیر پاسخ فرکانسي دستگاه را از روي داده ها حذف کرد؛ چون، دامنه هاي حرکت زمين مورد توجه هستند نه دامنه هاي ثبت شده.

علاوه بر اینها، جواب فرکانسي دستگاه لرزه نگاري به دلیل فرسودگی قطعه های مکانيکي، الکتريکي و الکترونيکي با مرور زمان تغيير مي کند و هدف کالب زني دستگاه هاي لرزه نگاري، نظارت روی اين تغییر ها و مشخص کردن جواب فرکانسي سيستم در تایم کالب زني براي انجام کار تصحيح دستگاهي با دقت نیاز است.

و بايد به دو نکته توجه کرد: يکي اینکه اين تغییر ها تا حد مجاز باشد و ديگری اینکه تصحيح دستگاهي براي هر واقعه لرزه اي با کمک منحني جواب به دست آمده از کار کالب زني در نزديکترين تایم به زمان ثبت آن واقعه انجام شود.

در نهایت، کالب زني لرزه سنج ها در فاصله های زماني متناسب از اهميت بخصوصی روبرو است و توجه نکردن به آن خطا هاي قابل توجهي را در تحليل موج های ثبت شده وارد خواهد کرد.
به صورت کلي، بزرگ نمايي يا جواب دامنه لرزه سنج ها با کر يک جا به جايي يا نيروي شناخته شده به جرم لرزه سنج و تحليل خروجي روي نگاشت معلوم مي شود.

حرکت نمایش داده شده روي نگاشت هاي لرزه اي فقط به علت بزرگ نمايي متفاوت در فرکانس هاي گوناگون با حرکت واقعي زمين تفاوت ندارد، به این صورت که يک تغيير فاز میان کار ثبت و حرکت زمين وجود دارد که به خاصیت لرزه نگار (دوره آزاد و ميرايي) بستگي دارد.

بیشتر بخوانید: مطالعه سونداژ زمین

لرزه نگار

به صورت کلي، لرزه نگار دستگاهي است که نوسانات زميني حاصل  از ورود موج های لرزه‌اي را (به شکل تابع پيوسته‌ اي از زمان) مانيتور يا در يک شکل بخصوص، به همراه علائم خیلی دقيق زماني ثبت مي‌کند. محصول ثبت حرکت های زمين لرزه، نگاشت مینامند. نقش لرزه نگار ها در لرزه شناسي شبیه دستگاه هاي اشعه ايکس در پزشکي و تلسکوپ ها در نجوم است. آنها عمق های غير قابل دسترسی زميني را براي جستجو های دقيق  قابل ديدن و قابل دسترسي مي‌سازند.

طرز کار لرزه‌ نگار

قسمت اصلي لرزه نگار هاي امروزي لرزه سنج است که انرژي موج های وارد شده را به ولتاژ الکتريکي تبديل مي‌کند. اين دستگاه به طور مبدل (گيرنده ،آشکار کننده) لرزه‌اي به الکتريکي کار کرده و جا به جايي، سرعت و يا شتاب حرکت زميني را ثبت مي‌کند. هر لرزه‌ سنج اغلبا در سمتی قرار داده مي‌شود که يکي از مولفه‌هاي ( شرقي- غربي- شمالي- جنوبي يا عمودي) حرکت زمين را سنجیده کند. بنابراین براي اينکه شکل واقعي و کامل جنبش زمين اثبات شود، خیلی از پايگاه ها از سه لرزه سنج که در سه سمت بالا قرار مي‌گيرند،کمک میگیرند.

بیشتر بخوانید: مطالعه ژئوفیزیک

خدمات شرکت ژئوفیزیک مانند: مطالعات ژئوفیزیک، اکتشاف آب، مطالعات GPR، مطالعات لرزه نگاری، آزمایش دانهول، مطالعات ژئوالکتریک، سونداژ، مطالعات الکترومغناطیس، مطالعات ژئوتکنيک، آزمایشات درون چاهی، مطالعات الکترومغناطیس – آزمایش مگنتومتری

جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع خدمات مانند: مطالعات ژئوفیزیک ، اکتشاف آب ، مطالعات GPR ، مطالعات لرزه نگاری ، آزمایش دانهول ،مطالعات ژئوالکتریک ، سونداژ ، مطالعات الکترومغناطیس، آزمایش مگنتومتری با شرکت آسیا ژئوفیزیک و ژئوتکنیکی تماس بگیرید.

اینستاگرام آسیا ژئوفیزیک

شماره تماس: 09123533974